Ulga na start czy ZUS preferencyjny? Porównanie korzyści dla nowych firm

Błędna decyzja podjęta w momencie rejestracji działalności gospodarczej może kosztować Cię nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych w skali pierwszych dwóch lat prowadzenia firmy. To nie jest dramatyzowanie, to matematyka wynikająca z przepisów ZUS. Wielu początkujących przedsiębiorców traktuje wybór kodu ubezpieczenia jako formalność, którą "księgowa jakoś ogarnie", tymczasem to Ty ponosisz finansowe konsekwencje tego wyboru. W tym poradniku przeanalizowaliśmy dokładnie, jak działa mechanizm ulg dla nowych firm w 2025 roku, ile realnie zostanie w Twoim portfelu i – co najważniejsze – kiedy "taniej" wcale nie oznacza "bezpieczniej".

To nie jest wybór "albo-albo": jak działa ścieżka ulg

Na samym początku musimy rozprawić się z najczęstszym mitem, który krąży po forach internetowych. Często słyszymy pytanie: "Co jest lepsze: Ulga na start czy ZUS preferencyjny?". To błędnie postawiony problem. W rzeczywistości te dwa instrumenty zostały zaprojektowane tak, aby następowały po sobie, tworząc swoistą "poduszkę bezpieczeństwa" na start biznesu.

Standardowo, ścieżka optymalizacji kosztów ZUS dla nowego przedsiębiorcy wygląda następująco:

1. Ulga na start – okres pierwszych 6 pełnych miesięcy.
2. ZUS preferencyjny (Mały ZUS) – kolejne 24 miesiące.
3. Mały ZUS Plus (opcjonalnie) – zależny od przychodu, po wyczerpaniu preferencji.
4. Duży ZUS – standardowa stawka, która czeka Cię na końcu tej drogi.

Oznacza to, że masz prawo skorzystać z obu rozwiązań po kolei, zyskując łącznie 30 miesięcy niższych opłat. Są jednak sytuacje, w których celowe pominięcie pierwszego etapu (Ulgi na start) i przejście od razu na ZUS preferencyjny jest strategicznie lepszą decyzją. Zaraz wyjaśnimy dlaczego.

Ulga na start: 6 miesięcy (prawie) bez kosztów

Ulga na start to bez wątpienia najbardziej radykalne cięcie kosztów, jakie oferuje polski system ubezpieczeń. Przez pierwsze pół roku jesteś zwolniony z opłacania składek na ubezpieczenia społeczne (czyli emerytalnego, rentowego, wypadkowego i chorobowego). Jedynym kosztem, który musisz ponieść, jest składka zdrowotna.

To brzmi świetnie, ale musisz być świadomy, co to oznacza w praktyce. Brak składek społecznych to nie tylko oszczędność, to także brak ochrony. W okresie korzystania z Ulgi na start:

• ✖ Nie odkładasz kapitału na emeryturę.
• ✖ Nie masz prawa do płatnego zwolnienia lekarskiego (L4) w razie choroby.
• ✖ Nie przysługuje Ci zasiłek macierzyński ani opiekuńczy.
• ✖ Jeśli ulegniesz wypadkowi przy pracy, nie otrzymasz odszkodowania z ZUS.

Jedynym świadczeniem, które Ci przysługuje, jest prawo do korzystania z publicznej służby zdrowia (wizyty u lekarza, szpital), ponieważ opłacasz składkę zdrowotną. To rozwiązanie idealne dla freelancerów, programistów czy konsultantów, którzy mają już zapewnione bezpieczeństwo finansowe z innych źródeł lub są młodzi i akceptują ryzyko braku świadczeń chorobowych w zamian za wyższą kwotę "na rękę".

ZUS preferencyjny: kompromis na 2 lata

Po upływie 6 miesięcy Ulgi na start (lub od razu, jeśli z niej zrezygnujesz), wchodzisz w okres tzw. ZUS-u preferencyjnego. Trwa on 24 miesiące. W tym czasie obowiązkowo opłacasz już ubezpieczenia społeczne, ale ich podstawa jest znacznie niższa niż u "starych" przedsiębiorców.

Standardowy przedsiębiorca płaci składki od podstawy wynoszącej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Ty, na preferencji, płacisz od podstawy wynoszącej zaledwie 30% minimalnego wynagrodzenia. Różnica w portfelu jest kolosalna.

Koszty w liczbach: ile zapłacisz w 2025 roku?

Przejdźmy do konkretów, bo to one najbardziej interesują Twój portfel. W 2025 roku minimalne wynagrodzenie wzrasta, co bezpośrednio przekłada się na wysokość preferencyjnych składek. Przyjmując minimalne wynagrodzenie na poziomie 4666 zł (zgodnie z rozporządzeniem), podstawa wymiaru składek dla ZUS preferencyjnego wynosi 1399,80 zł (30% minimalnej).

Oto jak kształtują się szacunkowe miesięczne koszty ubezpieczeń społecznych (bez składki zdrowotnej, która zależy od wybranej formy opodatkowania) w 2025 roku:

Do powyższych kwot musisz doliczyć składkę zdrowotną. Tutaj sprawa jest bardziej skomplikowana, ponieważ jej wysokość zależy od tego, jak się rozliczasz z Urzędem Skarbowym:

• Zasady ogólne (skala): 9% od dochodu (min. ok. 420 zł).
• Podatek liniowy: 4,9% od dochodu (min. ok. 420 zł).
• Ryczałt: Stała kwota zależna od przychodu (dla najniższego progu do 60 tys. zł przychodu rocznie będzie to ok. 460-480 zł miesięcznie, zależnie od średniej krajowej w IV kwartale).

Podsumowując: korzystając z Ulgi na start, Twój przelew do ZUS wyniesie tylko równowartość składki zdrowotnej (np. około 460 zł na ryczałcie). Przechodząc na ZUS preferencyjny, zapłacisz łącznie (społeczne + zdrowotna) w granicach 900 zł. Dla porównania – "pełny" ZUS to koszt rzędu 2400 zł miesięcznie lub więcej.

Strategia "Dnia Drugiego", czyli jak zyskać prawie miesiąc gratis

Istnieje w pełni legalny sposób na wydłużenie okresu korzystania z Ulgi na start z 6 do prawie 7 miesięcy. Przepisy mówią jasno: ulga przysługuje przez 6 pełnych miesięcy kalendarzowych. Co to oznacza dla Ciebie?

Jeśli założysz firmę 1. dnia miesiąca (np. 1 marca), ten miesiąc liczy się jako pierwszy z sześciu. Ulga skończy się ostatniego dnia sierpnia. Jednak jeśli założysz firmę 2. dnia miesiąca (lub w jakikolwiek późniejszy dzień), ten pierwszy, niepełny miesiąc nie wlicza się do limitu sześciu miesięcy.

Przykład: Rejestrujesz firmę 2 marca 2025. Marzec jest miesiącem "zerowym" (korzystasz z ulgi, ale nie "zużywasz" limitu). Twoje 6 pełnych miesięcy to: kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień. W ten sposób zyskujesz dodatkowy miesiąc niskich opłat. W skali roku to kilkaset złotych oszczędności przy minimalnym wysiłku organizacyjnym.

Umówmy się, nikt nie lubi płacić składek, a widok przelewu do ZUS-u rzadko wywołuje uśmiech na twarzy, chyba że jest to uśmiech politowania nad stanem konta. Skoro więc system daje nam legalną furtkę, by ten moment odwlec, to aż żal z niej nie skorzystać, prawda?

Kiedy warto zrezygnować z Ulgi na start?

Choć brzmi to nielogicznie, są sytuacje, w których pominiecie Ulgi na start i przejście od razu na ZUS preferencyjny jest lepszym wyborem. Dotyczy to głównie dwóch przypadków:

1. Planowanie rodzicielstwa: Kobiety planujące ciążę w najbliższym czasie powinny pamiętać, że na Uldze na start nie mają ubezpieczenia chorobowego, a więc nie przysługuje im zasiłek macierzyński. W takiej sytuacji lepiej od razu wejść w ZUS preferencyjny (lub nawet wyższy), aby uzyskać prawo do świadczeń. Pamiętaj jednak, że przy preferencyjnym ZUS podstawa jest niska, więc i zasiłek będzie minimalny (tzw. kosiniakowe może okazać się korzystniejsze, ale to temat na osobną analizę).
2. Współpraca B2B wymagająca "ciągłości": Czasami przy przetargach lub specyficznych kontraktach wymagane jest zaświadczenie o niezaleganiu ze składkami społecznymi. Będąc na Uldze na start, technicznie nie jesteś płatnikiem składek społecznych, co w rzadkich przypadkach biurokratycznych może generować problemy z interpretacją Twojego statusu przez kontrahenta (choć zdarza się to coraz rzadziej).

Najczęstsze błędy, które mogą Cię słono kosztować

Analizując historie przedsiębiorców, widzimy powtarzający się schemat błędów. Oto czego musisz unikać:

Brak zgłoszenia do ubezpieczenia chorobowego.
Na ZUS preferencyjnym ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Musisz zaznaczyć odpowiednie pole w formularzu ZUS ZUA. Jeśli tego nie zrobisz (bo np. chcesz oszczędzić te 34 zł miesięcznie), w razie grypy, złamania nogi czy innej niedyspozycji nie dostaniesz ani grosza zasiłku. Co więcej, za okres choroby i tak będziesz musiał opłacić składki (pomniejsza się je tylko wtedy, gdy masz prawo do zasiłku).

Przekonanie, że ZUS sam wszystko zmieni.
To klasyk. Wielu przedsiębiorców myśli, że po 6 miesiącach Ulga na start sama "przeskoczy" na ZUS preferencyjny. Nic z tego. Jeśli nie przerejestrujesz się sam, w systemie powstanie bałagan, który będziesz odkręcać miesiącami, płacąc odsetki. Pamiętaj o pilnowaniu terminów w kalendarzu.

Działalność nierejestrowana a Ulga na start.
Warto pamiętać, że jeśli Twój miesięczny przychód nie przekracza 75% minimalnego wynagrodzenia (w 2025 roku będzie to kwota ok. 3500 zł), w ogóle nie musisz rejestrować firmy. Działasz wtedy w ramach tzw. działalności nieewidencjonowanej. Nie płacisz ZUS (ani społecznych, ani zdrowotnej), płacisz tylko podatek dochodowy. To najlepsza "ulga" na testowanie biznesu, zanim w ogóle pomyślisz o Uldze na start.

FAQ – Najczęściej zadawane pytania