Piec na pellet czy ekogroszek? Porównanie kosztów zakupu, instalacji i rocznego ogrzewania domu

Nadchodzi jesień, a wraz z nią nieuchronne pytanie, które spędza sen z powiek każdemu, kto buduje dom lub modernizuje starą kotłownię: pellet czy ekogroszek? To nie jest zwykły wybór. To decyzja finansowa, która zdefiniuje Twój budżet domowy, komfort i relacje z sąsiadami na najbliższe 10-15 lat. Z jednej strony słyszysz o wygodzie i czystości pelletu, z drugiej kuszą opowieści o "tanioszce", jaką rzekomo gwarantuje ekogroszek. Wchodzisz do internetu, a tam chaos: ceny sprzed dwóch lat, wojny zwolenników na forach i artykuły sponsorowane. Koniec z tym. Ten poradnik to Twoja mapa. Przeanalizujemy nie tylko, ile wydasz na start, ale ile *naprawdę* kosztuje ogrzanie domu każdą z tych metod w sezonie 2025/2026, uwzględniając montaż, serwis i – co najważniejsze – tykającą bombę prawną, o której wielu sprzedawców woli nie wspominać. Rozsiądź się wygodnie, bierzemy na warsztat liczby i fakty.

Zanim policzymy pieniądze: Czym tak naprawdę palisz?

Zanim przejdziemy do faktur, musimy zrozumieć, co wsypujemy do podajnika. Choć oba paliwa są "granulowane" i zautomatyzowane, na tym podobieństwa się kończą.

Pellet: Czysta forma biomasy

Pellet drzewny to nic innego jak wysoko sprasowane trociny, wióry i zrębki (odpady z tartaków), uformowane pod ogromnym ciśnieniem w małe granulki. Nie zawiera żadnych sztucznych dodatków – spoiwem jest lignina, naturalny składnik drewna.

• Na co zwrócić uwagę: Szukaj pelletu z certyfikatem ENplus A1. Gwarantuje on wysoką kaloryczność (ok. 17-18 MJ/kg), niską zawartość popiołu (poniżej 0,7%) i brak zanieczyszczeń, np. piasku, który niszczy podajnik.
• Kaloryczność: Zazwyczaj 4,7 - 5,0 kWh/kg.
• Popiół: Z tony dobrego pelletu zostanie Ci 5-7 kg popiołu, który możesz użyć jako nawóz do ogrodu.

Ekogroszek: Marketingowa nazwa węgla

Nie dajmy się zwieść nazwie. Słowo "eko" jest tu mocno na wyrost. Ekogroszek to wysokogatunkowy węgiel kamienny, który został pokruszony i przesiany do odpowiedniej granulacji (zazwyczaj 5-25 mm). Aby kocioł działał poprawnie, paliwo musi spełniać rygorystyczne normy.

• Na co zwrócić uwagę: Kluczowe parametry to: niska spiekalność (RI
• Kaloryczność: Zazwyczaj 25-29 MJ/kg, czyli ok. 7,0 - 8,0 kWh/kg. Jest znacznie bardziej kaloryczny niż pellet.
• Popiół: Z tony ekogroszku zostanie Ci, w najlepszym wypadku, 50-100 kg popiołu.

Koszt na start: Kocioł, instalacja i komin

To tutaj wydajemy pierwsze "duże" pieniądze. Zarówno kocioł na pellet, jak i ten na ekogroszek, musi dziś spełniać normy 5. Klasy i Ecodesign (Ekoprojekt). Bez tego nie tylko nie otrzymasz dotacji, ale w wielu regionach po prostu nie będziesz mógł go legalnie użytkować.

Kocioł na pellet – wygoda ma swoją cenę

Nowoczesne kotły na pellet to niemal bezobsługowe urządzenia. Posiadają automatyczne zapalarki (rozpalają się i wygaszają same, gdy dom nie potrzebuje ciepła), systemy modulacji mocy i często sterowanie przez internet. Są jednak bardziej skomplikowane technologicznie.

• Koszt urządzenia: Kocioł renomowanego producenta (np. klasy Defro, Kostrzewa, Lazar) o mocy 15-20 kW to wydatek rzędu 12 000 – 20 000 zł.
• Technologia: Zaawansowana automatyka, często z systemem samoczyszczenia palnika i wymiennika.

Kocioł na ekogroszek – pancerna (i tańsza) alternatywa

Kotły na ekogroszek są zazwyczaj prostsze konstrukcyjnie. Bazują na żeliwnym lub stalowym palniku retortowym. Choć również są automatyczne (posiadają podajnik), zazwyczaj nie mają zapalarek – kocioł musi "trzymać" żar w trybie podtrzymania, zużywając paliwo nawet latem (chyba że wygasimy go ręcznie).

• Koszt urządzenia: Porównywalnej klasy kocioł 5. Klasy na ekogroszek (np. PEREKO, Defro) to koszt 10 000 – 17 000 zł.
• Technologia: Bardziej "mechaniczny" i toporny, ale przez to dla wielu instalatorów uchodzi za bardziej odporny na błędy użytkownika.

Montaż i kotłownia – ukryty koszt?

Sam kocioł to nie wszystko. Pełna instalacja kotłowni (pompy, zawory trójdrożne/czterodrożne, zabezpieczenia, bufor ciepła) to podobny koszt dla obu systemów. Należy doliczyć:

• Robocizna instalacyjna: Podłączenie kotła do istniejącej instalacji lub budowa nowej kotłowni to koszt 4 000 – 8 000 zł.
• Wkład kominowy: Oba kotły (zwłaszcza pelletowy, który ma niską temperaturę spalin) wymagają wkładu kominowego ze stali żaroodpornej lub kwasoodpornej. Jeśli Twój stary komin z cegły go nie posiada, dolicz kolejne 2 000 – 4 000 zł.

Wstępne koszty zakupu i montażu są więc bardzo zbliżone, z lekką przewagą na korzyść ekogroszku (ok. 2-3 tys. zł taniej na starcie).

Roczne koszty ogrzewania: Zderzenie z rzeczywistością (Dom 150 m2)

To jest najważniejszy punkt programu. Przyjmijmy za modelowy dom o powierzchni 150 m2, ocieplony zgodnie ze standardami sprzed 10-15 lat (nie pasywny, ale też nie "wampir energetyczny"). Roczne zapotrzebowanie na ciepło takiego budynku to ok. 18 000 kWh (lub 65 GJ).

Ile paliwa zużyjesz?

Pamiętając o różnej kaloryczności i sprawności kotłów (pellet ok. 90%, ekogroszek ok. 88%), przeliczenia wyglądają następująco:

1. Pellet: 18 000 kWh / (4,8 kWh/kg * 0,90 sprawności) = 18 000 / 4,32 = 4167 kg. W zaokrągleniu ok. 4,2 tony pelletu rocznie.
2. Ekogroszek: 18 000 kWh / (7,5 kWh/kg * 0,88 sprawności) = 18 000 / 6,6 = 2727 kg. W zaokrągleniu ok. 2,8 tony ekogroszku rocznie.

Już na pierwszy rzut oka widać, że ekogroszku zużyjemy objętościowo i wagowo znacznie mniej. To zasługa jego wyższej gęstości energetycznej.

Aktualne ceny paliw (październik 2025)

Rynek paliw stałych jest bardzo niestabilny. Zapomnijmy o cenach sprzed lat, gdy ekogroszek kosztował 800 zł. Dziś (październik 2025) ceny są zaskakująco wysokie i... zbliżone.

• Cena pelletu (klasa A1, workowany): Średnio 1400 – 1800 zł za tonę.
• Cena ekogroszku (wysokiej jakości, workowany): Średnio 1500 – 1900 zł za tonę.

Ile zapłacisz w skali roku?

Policzmy, używając średnich cen (1600 zł/t dla pelletu i 1700 zł/t dla ekogroszku):

• Roczny koszt (Pellet): 4,2 tony * 1600 zł/tonę = 6 720 zł
• Roczny koszt (Ekogroszek): 2,8 tony * 1700 zł/tonę = 4 760 zł

Różnica to blisko 2000 zł rocznie na korzyść ekogroszku. Mimo że cena za tonę jest podobna (lub nawet wyższa!), jego wyższa kaloryczność sprawia, że roczne rachunki są wyraźnie niższe. To fundamentalny wniosek z tej analizy.

Wygoda, czystość i obsługa, czyli "brudna robota"

Oszczędność 2000 zł rocznie brzmi świetnie, ale czy jest warta dodatkowej pracy? Tutaj pellet wygrywa przez nokaut.

Uzupełnianie paliwa

• Pellet: Przyjeżdża w czystych, 15-kilogramowych workach. Wsypywanie go do zasobnika jest czystą czynnością. Zasobnik (np. 300 litrów) starcza na 5-10 dni palenia. W kotłowni pachnie drewnem.
• Ekogroszek: Przyjeżdża w workach 20-25 kg. Mimo starań producentów, zawsze pyli. Wsypywanie go to brudna robota, po której trzeba umyć ręce i prawdopodobnie zamieść kotłownię. Całe pomieszczenie z czasem pokrywa się czarnym pyłem.

Czyszczenie i popiół

• Pellet: Popiołu jest śladowa ilość (0,5-0,7%). Kocioł czyści się raz na tydzień lub nawet raz na miesiąc (w przypadku zaawansowanych modeli). Popiół jest czysty, ekologiczny, można go wysypać w ogrodzie.
• Ekogroszek: Popiołu jest 10-20 razy więcej (5-10%). Trzeba go wybierać co 1-2 dni. To ciężki, brudny pył, który trzeba spakować do worka i wyrzucić jako odpad komunalny.

W tym momencie warto sobie zadać pytanie: czy chcę być "tym sąsiadem", u którego wszyscy sprawdzają kierunek wiatru przed wyjściem na spacer? Nawet najlepszy kocioł na ekogroszek przy rozpalaniu czy niekorzystnych warunkach potrafi "puścić dymka", czego pellet po prostu nie robi.

Serwis i awaryjność

• Kocioł na pellet: Jest bardziej "elektroniczny". Wrażliwe elementy to zapalarka (element eksploatacyjny, koszt ok. 200-400 zł) oraz fotokomórka. Podajnik może się zaciąć, jeśli do paliwa dostanie się kamień lub jeśli pellet będzie bardzo złej jakości.
• Kocioł na ekogroszek: Jest bardziej "pancerny" mechanicznie. Główny element to masywny, żeliwny lub stalowy podajnik ślimakowy. Jest prosty i niezawodny, o ile paliwo jest suche. Mokry ekogroszek potrafi "zabetonować" ślimak i doprowadzić do zerwania zawleczki lub spalenia silnika.

Koszt rocznego przeglądu serwisowego dla obu kotłów jest podobny i wynosi 350 – 600 zł.

Ekologia i prawo, czyli czy Twój piec będzie legalny za 5 lat?

To jest kluczowa, strategiczna różnica, która może całkowicie unieważnić oszczędności z ekogroszku. Palimy węglem w kraju, który walczy (przynajmniej w teorii) ze smogiem.

Uchwały antysmogowe – tykająca bomba

Wiele województw w Polsce wprowadziło uchwały antysmogowe. I tu kryje się haczyk. O ile kocioł 5. Klasy na ekogroszek jest dziś legalny w zakupie, o tyle jego użytkowanie może być zakazane za kilka lat.

Przykład: Województwo Mazowieckie (w tym Warszawa i okolice):

• Od 1 października 2023 r. nie można już używać kotłów bezklasowych.
• Od 1 stycznia 2028 r. zacznie obowiązywać zakaz używania kotłów węglowych (w tym tych 5. Klasy i Ecodesign!).

Przykład: Województwo Małopolskie (Kraków i okolice):

• W samym Krakowie obowiązuje całkowity zakaz paliw stałych.
• W reszcie województwa od 1 maja 2024 r. można używać tylko kotłów Ecodesign. Ale wiele gmin już teraz planuje dalsze zaostrzenia.

Co to oznacza w praktyce? Kupując kocioł na ekogroszek za 17 000 zł w 2025 roku np. na Mazowszu, musisz mieć świadomość, że za niecałe 3 lata (w 2028 r.) będziesz musiał go zdemontować i wyrzucić, zastępując go pelletem, gazem lub pompą ciepła. Cała inwestycja pójdzie na straty. Uchwały antysmogowe nie przewidują zakazów dla biomasy (pelletu).

Realny wpływ na środowisko

Pomijając prawo, pozostaje ekologia. Pellet, jako biomasa, jest uznawany za paliwo CO2-neutralne. Oznacza to, że podczas jego spalania emitowane jest tyle CO2, ile drzewo pochłonęło podczas wzrostu. Ekogroszek to paliwo kopalne. Jego spalanie uwalnia do atmosfery dwutlenek węgla sprzed milionów lat, a także związki siarki (SO2) i tlenki azotu (NOx), przyczyniając się do smogu i kwaśnych deszczy.

Alternatywy? Co, jeśli oba rozwiązania wydają się złe?

Jeśli przeraża Cię wizja brudzenia się przy ekogroszku i koszty pelletu, a jednocześnie boisz się pomp ciepła (wysoki koszt na start) lub nie masz dostępu do gazu, warto rozważyć jeszcze jedną opcję.

Podsumowanie: Kto jest kim w tym pojedynku?

Nie ma jednego zwycięzcy. Wybór zależy od Twoich priorytetów, miejsca zamieszkania i gotowości do obsługi kotłowni.

Werdykt:

Wybierz pellet, jeśli:

• Cenisz sobie komfort, wygodę i czystość bliską ogrzewaniu gazowemu.
• Chcesz mieć "spokojną głowę" i pewność, że Twój system będzie legalny i ekologiczny przez najbliższe 15 lat.
• Jesteś w stanie zaakceptować roczny koszt ogrzewania wyższy o ok. 2000 zł w zamian za brak "brudnej roboty".

Wybierz ekogroszek, jeśli:

• Twoim absolutnym priorytetem jest najniższy możliwy roczny koszt ogrzewania.
• Nie przeszkadza Ci codzienna obsługa kotła, noszenie ciężkich worków, pylenie i regularne wybieranie popiołu.
• Sprawdziłeś lokalną uchwałę antysmogową i masz 100% pewności, że w Twoim województwie nie ma planów delegalizacji kotłów węglowych (sytuacja niemal niespotykana).
• Masz dostęp do sprawdzonego, wysokiej jakości paliwa bez ryzyka spieków.

W realiach prawnych 2025 roku, inwestycja w kocioł na ekogroszek, mimo niższych kosztów rocznych, wydaje się bardzo ryzykowną grą. To zakład, który możesz przegrać w starciu z lokalnym prawem znacznie szybciej, niż zwróci Ci się początkowa oszczędność.