Badanie PET-CT – zaawansowana diagnostyka, dla kogo i ile kosztuje?

Badanie PET-CT to nowoczesna metoda diagnostyki obrazowej, łącząca pozytonową tomografię emisyjną (PET) z tomografią komputerową (CT). Umożliwia precyzyjne obrazowanie procesów metabolicznych i struktur anatomicznych, co czyni je kluczowym narzędziem w wykrywaniu i monitorowaniu chorób, zwłaszcza nowotworów. W tym poradniku wyjaśnimy, na czym polega badanie PET-CT, dla kogo jest przeznaczone, jak się do niego przygotować oraz ile kosztuje w Polsce w 2025 roku.

Czym jest badanie PET-CT?

PET-CT łączy dwie techniki diagnostyczne: PET, która obrazuje aktywność metaboliczną komórek, oraz CT, dostarczającą szczegółowych obrazów anatomicznych. Wykorzystuje radiofarmaceutyk, najczęściej fluorodeoksyglukozę (FDG), znakowaną izotopem fluoru-18. Substancja ta jest metabolizowana przez komórki, co pozwala wykryć obszary o podwyższonej aktywności, charakterystyczne dla zmian chorobowych, takich jak nowotwory.

Zabieg jest nieinwazyjny i bezpieczny, a dawka promieniowania jonizującego jest minimalna dzięki krótkiemu okresowi półrozpadu izotopu (110 minut). Badanie trwa od 30 do 60 minut, a pełne przygotowanie i odpoczynek po podaniu radioznacznika zajmują około 1-2 godzin.

Dla kogo jest przeznaczone badanie PET-CT?

Badanie PET-CT jest szczególnie wartościowe w diagnostyce i monitorowaniu chorób wymagających oceny metabolizmu komórkowego. Główne wskazania to:

• Diagnostyka onkologiczna – wykrywanie nowotworów, określanie ich lokalizacji, rozległości i przerzutów, a także ocena wznowy po leczeniu.
• Monitorowanie terapii – ocena skuteczności chemioterapii, radioterapii lub immunoterapii.
• Choroby neurologiczne – diagnostyka chorób Alzheimera, Parkinsona, padaczki czy guzów mózgu.
• Choroby kardiologiczne – ocena żywotności mięśnia sercowego po zawale lub w niewydolności serca.
• Infekcje i stany zapalne – lokalizacja ognisk zapalnych, np. w gorączce o nieznanym pochodzeniu.

Badanie jest zalecane pacjentom, u których inne metody obrazowe, jak rezonans magnetyczny (MRI) czy klasyczna tomografia komputerowa, nie dały jednoznacznych wyników.

Kto nie powinien wykonywać badania?

Istnieją przeciwwskazania do PET-CT, w tym:

• Ciąża – ze względu na promieniowanie jonizujące.
• Niewyrównana cukrzyca – wysoki poziom glukozy (>150 mg%) może zakłócić wyniki.
• Aktywne infekcje lub gorączka w dniu badania.
• Karmienie piersią – wymaga przerwy w karmieniu na 24 godziny po badaniu.
• Claustrofobia lub niemożność pozostania w bezruchu.

Pacjenci z cukrzycą powinni skonsultować się z lekarzem, aby wyrównać poziom glukozy przed badaniem.

Jak przebiega badanie PET-CT?

Badanie wymaga odpowiedniego przygotowania i składa się z kilku etapów:

1. Przygotowanie – pacjent wypełnia ankietę medyczną, a personel mierzy poziom glukozy we krwi.
2. Podanie radiofarmaceutyku – przez wenflon wstrzykuje się FDG. Proces jest bezbolesny.
3. Odpoczynek – przez 45-60 minut pacjent leży w wyciszonym pomieszczeniu, aby znacznik rozprzestrzenił się w organizmie.
4. Skanowanie – pacjent kładzie się na ruchomym stole, który przesuwa się przez skaner PET-CT. Badanie wymaga bezruchu i czasem wstrzymania oddechu.
5. Po badaniu – zaleca się picie dużej ilości wody, aby przyspieszyć wydalanie izotopu.

Cały proces jest monitorowany przez technika i lekarza, a pacjent otrzymuje wyniki w formie opisu i obrazów na płycie CD.

Jak się przygotować?

Przygotowanie do badania PET-CT jest kluczowe dla uzyskania wiarygodnych wyników:

• Nie jeść przez 6 godzin przed badaniem – dozwolona jest tylko woda niegazowana.
• Unikać kofeiny, alkoholu i intensywnych ćwiczeń przez 24 godziny przed badaniem.
• Zabrać wygodne ubranie bez metalowych elementów, np. zamków.
• Przynieść dokumentację medyczną, w tym wyniki wcześniejszych badań.
• Poinformować personel o przyjmowanych lekach i chorobach przewlekłych.

Po badaniu należy unikać kontaktu z dziećmi i kobietami w ciąży przez 24 godziny, aby zminimalizować ekspozycję na promieniowanie.

Ile kosztuje badanie PET-CT w Polsce w 2025 roku?

Koszty badania PET-CT zależą od rodzaju radiofarmaceutyku, zakresu badania (całe ciało czy pojedynczy narząd) oraz placówki. W Polsce w 2025 roku badanie jest dostępne w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) lub prywatnie.

Badania refundowane przez NFZ wymagają skierowania od lekarza specjalisty z placówki współpracującej z funduszem. Czas oczekiwania na badanie w ramach NFZ może wynosić od 2 do 6 miesięcy, w zależności od regionu. Prywatne placówki oferują terminy w ciągu 1-2 tygodni.

Zalety badania PET-CT

Diagnostyka PET-CT wyróżnia się na tle innych metod obrazowych dzięki:

• Wysokiej precyzji – wykrywa zmiany na poziomie komórkowym, nawet we wczesnym stadium.
• Wszechstronności – stosowane w onkologii, neurologii i kardiologii.
• Kompleksowości – połączenie PET i CT dostarcza pełniejszego obrazu niż każda z metod osobno.
• Możliwości monitorowania – pozwala ocenić skuteczność leczenia i wykryć wznowy.

W porównaniu do rezonansu magnetycznego czy klasycznej tomografii, PET-CT lepiej uwidacznia procesy metaboliczne, co jest kluczowe w diagnostyce nowotworów.

Alternatywy dla PET-CT

W niektórych przypadkach lekarz może zalecić inne metody diagnostyczne:

• Rezonans magnetyczny (MRI) – lepszy do obrazowania tkanek miękkich, np. mózgu czy stawów.
• Scyntygrafia (SPECT) – tańsza metoda medycyny nuklearnej, stosowana np. w diagnostyce kości czy tarczycy.
• Biopsja – bezpośrednia ocena tkanki w przypadku podejrzenia nowotworu.
• PET-MR – alternatywa z niższą dawką promieniowania, stosowana głównie w neurologii i onkologii.

Wybór metody zależy od indywidualnej sytuacji pacjenta i wskazań medycznych.

Podsumowanie

Badanie PET-CT to zaawansowana metoda diagnostyczna, która rewolucjonizuje wykrywanie i monitorowanie chorób, zwłaszcza nowotworów, chorób neurologicznych i kardiologicznych. Dzięki połączeniu obrazowania metabolicznego i anatomicznego pozwala na wczesne rozpoznanie zmian i precyzyjne planowanie leczenia. Koszty prywatnych badań wahają się od 3500 zł do 13000 zł, ale w ramach NFZ są bezpłatne po uzyskaniu skierowania. Kluczowe jest odpowiednie przygotowanie, w tym wyrównanie poziomu glukozy i przestrzeganie zaleceń przed badaniem. Skonsultuj się z lekarzem, aby dowiedzieć się, czy PET-CT jest odpowiednie dla Twojej sytuacji zdrowotnej, i wybierz placówkę oferującą najwyższą jakość diagnostyki.